John Peters zoekt 'mens achter misdadiger'
Zondag 6 maart 2011
AMERSFOORT - Samen met Willem Anker geeft de Amersfoortse strafadvocaat John Peters in de VPRO-televisieserie 'Langgestraft' 
een beeld van vijf langgestraften. In vijf portretten geven ze een inkijkje in het leven van langgestraften voor en na de veroordeling. Het gaat de twee advocaten daarbij om 'de mens achter de misdadiger'.
De eerste aflevering is donderdag 10 maart om 21.20 uur op Nederland 2
John Peters zit nog midden in de opnamen van de nieuwe zesdelige serie 'Langgestraft'. ,,Ik heb net de derde aflevering opgenomen. Ik ben behoorlijk afgemat.'' De televisieserie was voor hem een hernieuwde kennismaking met de journalistiek. ,,Ik ben vroeger journalist geweest en heb tien jaar als redacteur/verslaggever gewerkt bij Brandpunt.'' Het idee voor de serie 'Langgestraft' werd twee en een half jaar geleden bedacht. ,,Ik doe dit samen met Willem Anker en Maurice Koopman. Met z'n drieën hebben we het bij de VPRO ondergebracht.'' Voor de serie is een bepaalde rolverdeling afgesproken. ,,Ik doe de interviews en Willem geeft het commentaar.'' Anker levert bijvoorbeeld de meer feitelijke informatie over het aantal tbs-ers en het aantal tbs-klinieken in Nederland en de reden waarom de mensen vastzitten. De gesprekken met de langgestraften heeft Peters als erg openhartig ervaren. ,,En beklemmend. Het raakt je wel.'' De interviews zijn sessies van 2,5 of 3 uur, die worden uitgewerkt tot een uitzending van een half uur.
Sinds een jaar of tien heeft John Peters samen met zijn compagnon een advocatenbureau aan 't Havik 13 in Amersfoort onder de naam Peters. Als advocaat is Peters onder meer bekend van de Babak-zaak, waarin hij dader Sidney verdedigde. Ook was hij advocaat in de zaak rond de Vuurwerkramp in Enschede. Peters is ook politiek geïnteresseerd. Voor de partij 50 plus staat hij als nummer twee op de kandidatenlijst voor de provinciale statenverkiezingen in Utrecht.
Misdadigers zijn meer dan alleen het gruwelijke delict dat zij hebben gepleegd, vindt Peters. ,,Criminelen zijn ook mensen.'' In de serie wordt een verklaring gegeven waarom het fout is gegaan, zonder dat dingen worden goed gepraat. ,,De kijker krijgt een volledig leven gepresenteerd. We kijken hoe het leven van langgestraften eruit zag voordat ze het delict pleegden. Aan het delict zelf wordt kort aandacht besteed. Het is het kortste deel van het gesprek. Ik ventileer geen meningen over wat ze gedaan hebben. Ik heb geen waardeoordeel.'' Er is ook aandacht voor het leven in de kliniek of achter de tralies. ,,We willen dichterbij de mens komen die langgestraft is. Het zijn niet alleen moordenaars of verkrachters. Maar we zeggen niet dat iemand een beroerde jeugd heeft gehad, en dat het hem daarom niet kan worden verweten. Het blijft je eigen verantwoordelijkheid. Maar ik geloof niet in geboren moordenaars. Als de omstandigheden er naar zijn, kan het bijna iedereen overkomen.'' Tegelijkertijd zegt Peters zich te realiseren dat ook mensen die slachtoffer zijn en dierbaren hebben verloren, langgestraft zijn.
De geportretteerden zijn geen cliënten van Anker of Peters. ,,Anders ontstaat het idee dat we proberen ook na een veroordeling begrip voor onze cliënten op te wekken.'' De eerste aflevering gaat over de mogelijke terugkeer van een 42-jarige tbs-er die als 19-jarige iemand doodstak, tbs kreeg en nu op het punt staat vrijgelaten te worden.
In de tweede aflevering staat een man centraal die werd veroordeeld omdat hij zijn kinderen zou hebben misbruikt. Nadat hij 9 maanden had vastgezeten, werd hij na een onderzoek van de Werkgroep Opsporing Bijzondere Zedenzaken vrijgelaten. Het bleek dat zijn vrouw die met hem in een echtscheidingsprocedure verwikkeld was, de hele zaak had verzonnen en de kinderen had gebruikt om hem in de gevangenis te krijgen. ,,Bij zedendelicten waarin ook sprake is van een echtscheiding is de aanklacht in vijftig procent van de gevallen verzonnen'', weet Peters. ,,Deze man is de enige die niet meer in detentie zit, maar z'n leven is stuk en hij voelt zich ook langgestraft.'' Het advocatenduo vraagt zich af hoe het is om te worden vrijgesproken maar door je omgeving blijvend als misdadiger te worden gezien.
De derde aflevering gaat in op het verhaal van de long-stayers. Het zijn personen die nooit meer vrijkomen en beschouwd worden als gevaarlijk voor de maatschappij. ,,Het zijn tbs-ers zonder behandeling. Die blijven daar eigenlijk de rest van hun leven.'' Peters schat dat er zo'n 180 long-stayers in Nederland zijn. In de derde aflevering staat een 38-jarige vrouw centraal die vastzit omdat zij haar moeder wilde doden, na haar een mooie dag te hebben bezorgd. Zij slaagde niet in haar opzet, maar bedreigde een aantal artsen met een mes. De vrouw kreeg acht maanden met tbs. Haar tbs werd steeds verlengd en op eigen verzoek veranderd in long stay. ,,Ze zit nu op een afdeling met zedendelinquenten, terwijl ze vroeger zelf als kind werd misbruikt.''
In de vierde aflevering staat een vrouw centraal die 18 jaar heeft gekregen voor gewapende overvallen waarvan één met dodelijke afloop. De vrouw heeft vier kinderen en is oma geworden in de gevangenis in Nieuwesluis. ,,Ze zit al een jaar of negen vast en komt als oma vrij.''
In de vijfde aflevering gaat het om iemand die levenslang heeft gehad. In Nederland zijn er 34 mensen die levenslang hebben. Deze mensen komen nooit meer uit de gevangenis.,,Er is geen horizon. Meestal gaat het bij de levenslang gestraften om meervoudige moord. Eén keer is er gratie verleend.''
In de zesde en laatste aflevering is een debat te zien met onder anderen Fred Teeven, staatssecretaris voor Veiligheid en Justitie, mensen uit het gevangeniswezen, de psychiatrie en Willem Anker en John Peters. Het gaat dan onder meer over de tbs-behandeling, het risico van verlof, zedendelicten, ouderen en vrouwen in detentie en de terugkeer in de maatschappij.
